سه گام در جهت دستیابی به بهترین برنامه ریزی درسی

گاهی پیدا کردن وقت کافی برای مطالعه، سخت به نظر می رسد. از راه های مطمئن برای موفقیت در مطالعه، داشتن یک برنامه ریزی درسی منسجم است. شما در کنار برنامه ریزی اولویت بندی شده، نباید از مسئولیت های دیگرتان در قبال خانواده و دوستان غافل شوید و در ضمن سرگرمی هایتان را نیز کنار نگذارید. در این نوشته یاد می گیریم چگونه با صرف وقت کافی، به تمام اهداف مطالعاتی خود برسیم.

مطالعه بخش مهمی از موفقیت تحصیلی است. اما گاهی اوقات پیدا کردن وقت کافی برای مطالعه‌، سخت به نظر می‌رسد. مخصوصا خواندن بخش‌هایی که به مرور بیشتری نیاز دارند. یکی از راه‌ های مطمئن برای موفقیت در مطالعه، داشتن یک برنامه‌‌ ریزی درسی منسجم است. یک برنامه‌ی درسی مناسب می‌ تواند راه‌گشا باشد، حتی اگر انجامش خیلی از آن چیزی که ما فکر می‌کنیم سخت‌تر به نظر برسد. شما نه‌ تنها باید بر اساس اولویت مطالب برنامه‌ ریزی کنید، بلکه باید آن‌ قدر هوشمندانه عمل کنید که از مسئولیت‌ های دیگرتان در قبال خانواده و دوستان غافل نشوید و در ضمن لازم نباشد سرگرمی‌های تان را کنار بگذارید. در نهایت با کمی فکر و کمی فعالیت بیشتر، هیچ مشکلی برای انجام یک برنامه‌ ریزی درسی مناسب و رسیدن به همه‌ اهداف تحصیلی خود نخواهید داشت. با این نوشته همراه باشید تا گام به گام یاد بگیریم چگونه برنامه ریزی درسی کنیم و با صرف انرژی مناسب و وقت کافی، به تمام اهداف مطالعاتی خود برسیم.

گام اول: برنامه‌‌‌ هایتان را بنویسید
1. لیستی از تمام مواردی که نیاز به مطالعه دارند، تهیه کنید
اولین گام برای برنامه ریزی درسی، تهیه‌ فهرستی از تمام موضوعات و دروسی است که شما نیاز به مطالعه‌ آن ها دارید. تعهدات خود و کارهایی را که باید انجام بدهید، روی کاغذ بیاورید. این به شما کمک خواهد کرد تا ایده‌ های تان در رابطه با کارهایی که باید انجام شوند، پرورش یابند. اگر شما امتحاناتی پیش رو دارید، آن ها را در اولویت مطالعه قرار بدهید.

2. بررسی کنید برای هر کلاس درس یا امتحان چه کارهایی باید انجام بدهید
ابتدا همه‌ موضوعاتی را که باید مطالعه کنید، یادداشت کنید. حالا ببینید برای هر موضوع چه کارهایی باید انجام بدهید. شاید زمان‌هایی که شما باید برای یک درس اختصاص بدهید یا روند برگزاری یک کلاس درسی خاص در هر هفته تغییر کند. این تغییرات، شانس‌ شما برای پیدا کردن زمان‌ های سوخته‌ ای است که می‌ توانید برای مطالعه از آن ها استفاده کنید.
اگر یک کتاب راهنمای درسی یا یک کتاب برای مرور کردن دروس دارید، از آن برای کامل کردن لیستی که تهیه کرده‌اید، استفاده کنید.
زمان‌ هایی را برای مطالعه ذخیره کنید.
زمان‌ هایی را برای مرور یادداشت‌ های تان در نظر بگیرید.
زمان‌هایی را برای راهنمایی گرفتن و مطالعه درباره‌ امتحان مورد نظرتان اختصاص بدهید، (البته اگر احتیاج به راهنمایی گرفتن دارید).

3.لیست‌ تان را اولویت‌ بندی کنید
پس از آنکه یک لیست از تمام موضوعات یا امتحانات پیش روی‌ تان تهیه کردید، سعی کنید بفهمید برای هر کدام چه کارهایی لازم است انجام بدهید، حالا وقت آن رسیده است که لیست‌تان را بر اساس اولویت‌ ها مرتب کنید. درس‌ها را به نسبت اهمیتی که دارند رتبه‌ بندی کنید، این کار به شما کمک می‌کند بفهمید چه موضوعاتی نیاز به زمان بیشتری برای مطالعه دارند. همین‌ طور اینکه چه موضوعاتی برای پر کردن زمان‌های خالی شما مناسب‌ تر هستند.
برای همه‌ موضوعات و امتحانات یک شماره در نظر بگیرید. مثلا اگر به زمان بیشتری برای درس ریاضی نیاز دارید، عدد 1 را برای ریاضی در نظر بگیرید و اگر کمترین زمانی‌ که احتیاج دارید مربوط به درس تاریخ است (فرض کنید 5 موضوع برای مطالعه در نظر گرفته‌اید) شماره 5 را به تاریخ اختصاص بدهید.
برای هر موضوع درسی یا امتحان یک ضریب سختی قرار بدهید.
برای هر موضوع درسی یا امتحان مقدار زمان مشخص و مورد نیاز را در نظر بگیرید.
برای هر موضوع درسی یا امتحان مقدار زمانی‌ را که نیاز به مرور کردن دارد، اختصاص بدهید.

4. یک جدول با ستون‌ ها و خانه‌ های مشخص برای تقسیم‌ بندی زمان‌های مفید درس خواندن طراحی کنید 
پیش از آنکه ادامه بدهید، نیاز است زمان‌های‌ در دسترس در طول هفته‌ را، به‌صورت یک جدول با خانه‌های اختصاصی برای هر درس تقسیم‌ بندی کنید. پس از انجام این کار می‌توانید هر ستون جدول را به یک موضوع اختصاص بدهید.
یک ترفند برای ایجاد برنامه ریزی درسی، طراحی زمان مطالعه روزانه یا هفتگی هر درس است. با این کار شما یک برنامه دارید و دیگر لازم نیست مدام روند درس خواندن‌تان را کنترل کنید. با ایجاد یک برنامه‌ روتین، شما به مطالعه کردن عادت می‌کنید.
چک کنید چه زمان‌ها و روزهایی در طول هفته هست که می‌توانید همیشه در این اوقات مطالعه کنید. به‌عنوان مثال ممکن است شما بین ساعت 3 تا 4 بعد از ظهر، وقت‌تان آزاد باشد یا مثلا هر سه‌شنبه یا پنج‌شنبه وقت آزادتان بیشتر باشد. در صورت امکان سعی کنید برنامه ریزی درسی خود را پس از جمع‌آوری این اطلاعات انجام بدهید؛ چون معمولا چینش یک برنامه‌ روتین و منظم به شما کمک می‌کند یک ذهن درس‌ خوان داشته باشید و مطالب با سرعت بیشتری در ذهن‌تان جا بیفتد.
بهتر است برای هر خانه‌ جدول‌ تان بین 30 تا 45 دقیقه زمان در نظر بگیرید. خانه‌ های با زمان کوتاه‌تر معمولا از خانه‌های با زمان طولانی‌ مناسب‌ تر هستند. این‌طوری شما برای درس خواندن بیشتر ترغیب می‌شوید و درس‌ها به نظرتان خسته‌ کننده نمی‌آیند.
برای تمام زمان‌های قابل استفاده‌ تان خانه‌ هایی را در نظر بگیرید.
اگر شما مقدار مشخصی وقت قبل از امتحان‌ تان دارید، به جای یک برنامه‌ی هفتگی روتین یک تقویم متغیر برای خودتان درست کنید. به‌ طوری‌ که بتوانید مقداری زمان قبل از هر امتحان در نظر بگیرید.

5. زمان‌ هایی را برای فعالیت‌های غیر درسی‌ تان در نظر بگیرید
در حالی‌که برای هر موضوع درسی زمانی را در نظر می‌گیرید، باید مطمئن شوید که اوقاتی را به خانواده، دوستان و استراحت‌ تان اختصاص داده‌اید. اگر نتوانید بین زندگی شخصی و زندگی علمی خود تعادل ایجاد کنید، هرگز در تحصیل‌ تان موفق نخواهید شد.
زمان‌هایی را برای رویداد‌هایی که نمی‌توانید هرگز دوباره تجربه‌شان کنید (مثلا تولد مادربزرگ‌ تان، یک مراسم مخصوص فامیلی، یا قرار ملاقات با پزشک‌تان) در نظر بگیرید.
ستونی را برای زمان‌ بندی کارهایی که ملزم به انجام آنها هستید در نظر بگیرید. تعهداتی مثل جلسات تمرینی شنا، زمان‌های مربوط به برنامه‌ های خانوادگی یا انجام مراسم مذهبی.
یادتان نرود مقدار مناسبی وقت برای استراحت، خواب و ورزش اختصاص بدهید.
اگر تنها زمان محدودی قبل از امتحان فرصت دارید، فعالیت‌ های غیر‌ درسی‌ و فوق‌ برنامه‌ تان را لغو کنید یا به تعویق بیندازید.

6. جدولی را که در مرحله‌ قبل طراحی کردید، پر کنید
زمانی‌ که ستون‌ها و خانه‌ های جدول برنامه ریزی درسی‌ خود را طراحی کردید با توجه به آنچه که نیاز دارید، ستون‌ها را پر کنید. موضوعی را که هر جلسه باید مطالعه کنید، بنویسید. این کمک می‌ کند که در مسیر درست باشید و به شما اجازه می‌دهد کتب و مطالب درسی‌ تان را جلوتر از زمانی که پیش‌ بینی کرده‌اید، پیش ببرید.
یک چارت روزانه‌ آماده یا چیزی شبیه به این تهیه کنید. می‌ توانید از یک دفتر یادداشت ساده استفاده کنید.
اگر تلفن همراه هوشمند دارید، می‌ توانید برنامه‌ ریزی خود را روی تلفن‌ تان ذخیره کنید.
در ابتدا فقط برای یک هفته برنامه طراحی کنید، تا زمانی‌ که کاملا روی برنامه‌ ریزی مسلط شوید.
اولویت مطالعه را برای نزدیک‌ ترین امتحانات‌ تان در نظر بگیرید. همه‌ مطالب خود را برای محدود ترین زمانی‌ که می‌توانید داشته باشید در نظر بگیرید و ببشتر به موارد اساسی قبل از امتحان مورد نظر بپردازید.
دوره‌ های درسی‌ تان را اولویت‌ بندی کنید. به اینکه در ابتدا در انجام این‌ کار ضعیف هستید فکر نکنید؛ شما مصمم هستید که بزنید وسط خال.

گام دوم: برنامه‌‌ریزی مخصوص به خودتان را آماده کنید
1. برنامه ریزی درسی فعلی خود را ارزیابی کنید
اولین قدم برای ایجاد یک برنامه ریزی درسی خوب این است که برنامه‌ریزی قبلی و چگونگی گذراندن زمان‌ های تان را تا این لحظه، بررسی کنید. ارزیابی برنامه‌ ریزی فعلی‌ تان کمک می‌کند که نگاه مناسب‌ تری برای چگونگی استفاده از زمان داشته باشید، شما را قادر می‌سازد که بفهمید کدام زمان‌ ها و روش‌ ها برای اهداف مطالعاتی شما مناسب‌ تر هستند و انجام کدام فعالیت‌ ها را باید متوقف کنید.
معین کنید در حال حاضر چند ساعت در هفته مطالعه می‌کنید.
ببینید در حال حاضر چند ساعت در هفته به سرگرمی‌هایتان اختصاص می‌دهید.
بررسی کنید تا الان چند ساعت در هفته را با دوستان و خانواده وقت می‌گذراندید.
با یک حساب سرانگشتی ببینید کدام فعالیت‌ ها را برای ذخیره زمان بیشتر می‌توانید حذف کنید. می‌ دانم افراد علاقه‌ی زیادی دارند که وقت بیشتری را صرف سرگرمی کنند، اما چاره‌ای نیست شروع کنید.
اگر شاغل هستید، دقت کنید که برنامه ریزی درسی‌ تان با برنامه‌ ریزی شغلی شما هماهنگی داشته باشد.

2. سبک مطالعه‌ ای را که برای‌ تان مناسب‌ تر است، پیدا کنید
درست است دانستن این مطلب که «زمان‌هایتان را چگونه سپری می‌ کنید» برای ایجاد یک برنامه ریزی درسی خوب مهم است؛ اما در عین حال اینکه دقیقا بدانید کدام شیوه و سبک مطالعاتی برای شما مناسب‌ تر است موضوع مهم‌ تری است. همین‌ طور به شما کمک می‌کند تا زمان‌ هایی را که به‌ طور معمول به هدر می‌ رفته است کشف و از آن ها برای مطالعه استفاده کنید. از خودتان چند سوال بپرسید:
آیا شما جزو کسانی هستید که یادگیری شنیداری‌ تان بهتر است؟ اگر این‌ طور باشد، می‌ توانید از زمان‌ هایی که مشغول رانندگی هستید یا اوقاتی که در حال ورزش یا پیاده‌ روی هستید هم استفاده کنید.
آیا شما به لحاظ بصری راندمان بهتری در یادگیری دارید؟ با مرور تصاویر یا دیدن فیلم بهتر مطالب را می‌فهمید و به خاطر می‌سپارید؟ اگر این‌ طور است سعی کنید از طریق دیدن فیلم‌ های مرتبط با مطالبی که باید بیاموزید، هم آموزش ببینید و هم سرگرم شوید.

3. خودتان را ملزم به اجرای برنامه‌ تان کنید
اگرچه ممکن است شما یک برنامه‌‌ی بسیار جذاب برای خودتان طراحی کنید، اما توجه داشته باشید که طراحی برنامه تضمین نمی‌کند که آن برنامه حتما اجرا شود. برای گرفتن نتیجه‌ی مناسب از برنامه‌ ریزی‌ تان، باید کمی وقت صرف کنید و سعی کنید خودتان را به اجرای برنامه‌ ریزی طراحی شده «وادار» کنید. برای انجام این کار:
باید بدانید برنامه‌ ریزی شما چگونه عمل می‌کند؛ این یک نکته اساسی است. اگر معمولا تمرکزتان را از دست می‌دهید و زمان‌های زیادی از دست می‌رود سعی کنید در برنامه‌ریزی خود وقت‌های اضافه‌ای برای خودتان در نظر بگیرید.
اگر می‌دانید که اهل وقت تلف کردن هستید و اصطلاحا کسی هستید که دقیقه‌ نود به فکر درس خواندن می‌افتید، در جدول‌تان مقداری وقت اضافه قبل از پایان مهلت درس خواندن‌تان در نظر بگیرید. این وقت مثل یک ضربه‌گیر عمل می‌کند و باعث می‌شود ناگهان با پایان مهلت‌تان مواجه نشوید. این کار در واقع مقداری وقت برای‌ شما ذخیره می‌کند.
اگر شما کسی هستید که انعطاف کمی در انجام کارها و برنامه‌ها دارید، خودتان را عادت بدهید تا بتوانید سرعت عمل بیشتری داشته باشید. می‌توانید این کار را با در نظر گرفتن پاداش یا تشویق در صورت سر وقت و دقیق انجام دادن برنامه ریزی درسی‌ تان انجام بدهید.
 

گام سوم: از برنامه‌ ریزی تان پیروی کنید
1. از وقت‌های آزادتان به بهترین شیوه استفاده کنید
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌‌ها در دنبال کردن برنامه ریزی درسی، وسوسه شدن است. وسوسه‌ی اینکه با خودتان بگویید به جای اجرای برنامه استراحت کن، تفریح کن. یا اینکه خودتان را به نحوی سرگرم کنید. در هر صورت باید در برابر این وسوسه‌ها مقاومت کنید و فقط از زمان‌هایی که در برنامه ریزی درسی‌ تان برای سرگرمی در نظر گرفته‌اید، استفاده کنید.
وقت آزاد را به‌عنوان پاداش درس خواندن‌تان بدانید.
از وقت آزاد به‌عنوان یک راه شارژ کردن دوباره‌ خودتان استفاده کنید. می‌ توانید چرت زدن در وقت آزاد را امتحان کنید. پیاده‌روی کنید یا برای آرامش‌ خود تمرینات یوگا انجام بدهید. یوگا کمک می‌کند برای برگشتن دوباره به فضای درس خواندن، تمرکز لازم را به‌دست آورید.
در وقت‌های آزادتان از محلی که در آنجا درس می‌خوانید خارج شوید؛ این باعث می‌شود حال و هوای تان عوض شود و کسل نشوید.

2. برای خودتان زنگ تفریح‌های کوتاه در نظر بگیرید و بیش از آن وقت‌تان را هدر ندهید
مطمئن شوید که برای هر کدام از خانه‌های جدول مشخص شده در برنامه‌‌ ریزی، یک زنگ تفریح در نظر گرفته باشید، تا بتوانید در زمان مناسب به استراحت بپردازید. مهمترین عنصر در پیروی از برنامه‌ ریزی‌ تان این است که مطمئن شوید کاملا همه‌ موارد برنامه‌ را رعایت می‌کنید و تنها از همان مقدار زمان استراحت که در برنامه گنجانده شده است، استفاده می‌کنید. تلف کردن زمان، بیشتر از آن مقداری که در برنامه‌ریزی به‌عنوان زنگ تفریح در نظر گرفته شده است، می‌تواند باعث تخریب برنامه‌ ریزی شما شود و در این صورت در درس‌تان موفق نخواهید شد.
برای هر کدام از خانه‌ های مربوط به جدول برنامه‌ریزی‌تان یک زنگ تفریح بین 5 تا 10 دقیقه در نظر بگیرید. این زمان نباید از این مقدار بیشتر شود.
در ابتدای کار می‌توانید از زنگ هشداردهنده روی ساعت یا تلفن همراه‌تان برای شروع و اتمام زنگ تفریح استفاده کنید. این کار باعث می‌شود زمان را رعایت کنید.
از زنگ تفریح‌تان آگاهانه استفاده کنید. مطمئن شوید که از این وقت برای بازسازی خودتان بهره می‌برید. حرکات کششی انجام بدهید، به یک پیاده‌ روی کوتاه بروید، یک میان وعده مختصر میل کنید، یا خوتان را با شنیدن موسیقی سرحال بیاورید.
از مواردی که ممکن است حواس‌تان را پرت کند تا زمان استراحت‌تان را رعایت نکنید و وقت زیادتری به آن اختصاص بدهید اجتناب کنید.

3. به برنامه‌ ریزی‌تان پایبند باشید و از آن سرپیچی نکنید
مهم‌ترین نکته درباره‌ برنامه‌‌ ریزی این است که شما باید آن‌ را درست اجرا کنید. هیچ موضوعی نباید باعث شود که شما از برنامه‌ ریزی خودتان سرپیچی کنید.
سعی کنید به‌طور منظم به تقویم یا برنامه‌ تان نگاه کنید تا برای‌تان عادت شود. چون معمولا چیزی که جلوی چشم نیست، فراموش می‌شود. پس یادتان باشد که برنامه‌تان باید همیشه جلوی چشم‌ تان باشد.
هنگامی‌ که چیزی برای شما به روال عادی زندگی‌ تان تبدیل شود، ذهن شما شروع به هماهنگی با آن می‌کند و اتوماتیک به انجام آن کارها عادت می‌کنید، مثل عادت به نشستن پشت میز یا مطالعه کردن. به‌عبارت دیگر، وقتی شما این کارها را انجام می‌دهید چون ذهن‌تان آماده شده است، ناخودآگاه برای درس خواندن متمرکز می‌شوید.
 

4. دیگران را در جریان برنامه‌ ریزی تان قرار بدهید
گاهی اوقات اجرای برنامه‌ ها سخت می‌شود؛ چون افراد مهم زندگی‌مان باعث می‌شوند ما از اهداف‌مان فاصله بگیریم. این اتفاق از طرف آنها عمدی نیست، آنها دوست دارند وقت‌شان را با شما بگذرانند. پس ناچارید برای جلوگیری از این اتفاق، برای افرادی که در زندگی‌ تان هستند درباره‌ برنامه‌‌ ریزی‌ تان توضیح بدهید. از آن ها بخواهید خود را با برنامه‌‌ریزی شما هماهنگ کنند.
یک کپی از برنامه‌ ریزی روزانه‌ تان را روی در یخچال خانه بچسبانید و یک کپی دیگر از برنامه‌ ریزی‌ تان را برای دوستان‌ تان که مدام با آن ها وقت می‌گذرانید ایمیل کنید.
اگر کسی برنامه‌ ای برای وقت گذراندن با شما ترتیب داده‌ است که با برنامه‌ ریزی شما و زمان‌ های مطالعه‌ تان تداخل دارد، مودبانه از او بخواهید که اگر مقدور است برای زمان دیگری برنامه‌ ریزی کند.